Πόσες φορές αλήθεια έχουμε αναρωτηθεί για την ύπαρξη της ηθικής στον
κόσμο που ζούμε; Πόσοι από μας πιστεύουν ότι το “σύστημα” ελέγχεται; Ποιοι κρύβονται
πίσω από αυτό και πώς τελικά τα καταφέρνουν; Οι συνωμοσίες δίνουν και παίρνουν…
Ακόμα κι αν αρνούμαι να πιστέψω στην πλήρη υποταγή του ανθρώπινου νου, αναρωτιέμαι τελευταία,
αν θα μπορούσα να προσδώσω στη σημερινή κατάσταση μας, “χαρακτήρα συνομωσίας”…
Δεν
μπορώ από την άλλη να φανταστώ πώς καταφέρνει κανείς να χειραγωγήσει έναν
ολόκληρο λαό για πολλά χρόνια… Όλοι μας έχουμε γνωρίσει καθοδηγητές κοινής γνώμης
(opinion leaders) αλλά αυτοί -οι κοινοί θνητοί-
περιορίζουν την αποτελεσματικότητά τους σε άμεσα χειροπιαστά οφέλη (ισχύς ή
κέρδος). Αν η “συνωμοσία” για την Ελλάδα επιβεβαιωθεί στο μέλλον, τότε ένα
είναι απολύτως σίγουρο: ότι το σχέδιο είναι παλιό…
Με τη βοήθεια σύγχρονων,
αναγνωρισμένων θεωρητικών και διανοητών,
ας επιχειρήσουμε να φτιάξουμε μια ευφάνταστη συνωμοσία… Εξάλλου, αρέσει σε
όλους μας…
Μέθοδος χειραγώγησης
Νο 1: ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ
Βρεθήκατε ποτέ στη δύσκολη θέση να πείτε σε ξένη γλώσσα: “Έλα να
πάμε στα «μπουζούκια»;”
Σας
πληροφορώ ότι μπορούμε να υπερηφανευόμαστε για παγκόσμια πρωτοτυπία, χωρίς να
πιστεύω στη μοναδικότητα του ελληνικού ταμπεραμέντου και το ξενέρωτο των
Ευρωπαίων… Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όλοι μας, σχεδόν κάθε βράδυ τις
τελευταίες δεκαετίες ήμαστε έξω. Ούτε το επιχείρημα περί καιρού και εύκρατου
κλίματος αποδέχομαι ως αιτία διασκέδασης και διαφοροποίησής μας. Η στροφή της
προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα σε διασκεδαστικές και ασήμαντες
λεπτομέρειες και ο αποπροσανατολισμός από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα εκφράστηκε
στη χώρα μας με τη ρήση: “Που θα πάμε σήμερα…;”
Μέθοδος
χειραγώγησης Νο 2: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΛΥΣΕΩΝ, (problem - reaction – solution)
Όταν ήμουν φοιτητής, στο περιθώριο των διαλέξεων στην Πολιτική
Επικοινωνία, λέγαμε μεταξύ μας ότι ένα μήνυμα για να καταστεί επιτυχημένο
πρέπει ο πομπός να προβλέψει την αντίδραση του δέκτη (κοινό) και στη συνέχεια ο
δεύτερος θα ζητήσει -από μόνος του- μία κατάσταση που ο πομπός έχει θέσει
εξαρχής ως ζητούμενο. Με άλλα λόγια: δημιουργώ την ψευδαίσθηση στο κοινό ότι εκείνο
ζητάει. Για σκεφθείτε τώρα, πόσοι από
μας ζητήσαμε την ενισχυμένη αστυνόμευση του κέντρου μετά τη δολοφονία του
15χρονου Γρηγορόπουλου και τα επεισόδια που ακολούθησαν τότε; Ή την άρση του
πανεπιστημιακού ασύλου, μετά τις εστίες μόλυνσης που δημιουργήθηκαν εντός των
κτιρίων από τους λαθρομετανάστες-καταληψίες; Σκεφθείτε επίσης, πόσοι από
μας ζητήσαμε το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος για να τονωθεί η οικονομία μας σε
καιρούς κρίσης κι επίσης, πόσοι ζητήσαμε να επιστρέψουμε στη δραχμή για να
ορθοποδήσουμε; Δώστε επιπλέον μια εξήγηση, πώς ορισμένες γειτονιές στο κέντρο
της Αθήνας απαξιώθηκαν πλήρως με τα ακίνητα να πωλούνται σε τιμές χαμηλότερες
των εξόδων μεταβίβασης, εξαιτίας των διαφόρων αλλοδαπών που εγκαταστάθηκαν
εκεί, την ίδια στιγμή που 200-300 μέτρα πιο κάτω δεν πλησιάζει ξένος…
Μέθοδος
χειραγώγησης Νο 3: ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ
Αναλύστε μεθοδικά το υποθετικό σενάριο το Μάρτιο του 2009, ο τότε
πρωθυπουργός μας από το Καστελόριζο με την ωραία του, πένθιμη γραβάτα, να μας
έλεγε ότι, αντί να ζητήσει την παρέμβαση του ΔΝΤ για τα οικονομικά μας
προβλήματα, αποφάσισε να λάβει άμεσα μέτρα και να “κλείσει” την οικονομία μας,
να περιορίσει από τον επόμενο μήνα τους μισθούς μας στο 40%, να “κουρέψει” τα
ομόλογα 60%, να μειώσει τις συντάξεις στο 50%, να καταργήσει το εφάπαξ
συνταξιοδότησης, να απολύσει 30.000 δημοσίους υπαλλήλους κ.λπ. Σας εγγυώμαι ότι
θα είχε βουλιάξει το Καστελόριζο, κυριολεκτικά. Το τίμημα της αποδοχής των
απαράδεκτων μέτρων αποσβένεται σταδιακά…
Μέθοδος
χειραγώγησης Νο 4: ΣΑΛΑΜΟΠΟΙΗΣΗ ή ΑΝΑΒΟΛΗ
Αν ανατρέξει κανείς στις προγραμματικές εξαγγελίες όλων των
κομμάτων στις τελευταίες περίπου
10 εκλογικές αναμετρήσεις -μέσα σε μόλις 20 χρόνια- θα διαπιστώσει ότι όλοι συμφωνούσαν
στις “μεταρρυθμίσεις”. Οδυνηρές, πλην όμως αναγκαίες, λύσεις καλλιεργούσαν τη
συναίνεσή μας στην επιβολή δυσάρεστων αλλαγών, κάποια στιγμή στο μέλλον… βλ. ασφαλιστικό Γιαννίτση, λιτότητα
Σημίτη, “αλλάζουμε το κράτος” Καραμανλή. Οι άμεσες θυσίες μετατίθεντο, η ελπίδα
για την αποφυγή τους καλλιεργείτο, αλλά τελικά η συνήθεια στην ιδέα της αλλαγής
μοιρολατρικά εγκαθιδρυόταν…
Μέθοδος
χειραγώγησης Νο 5: ΠΑΛΙΜΠΑΙΔΙΣΜΟΣ
Ποιο είναι το χαρακτηριστικό που διακρίνει τα μωρά από τους
μεγάλους; Ο αυθορμητισμός και η αμεσότητα στις αντιδράσεις. Αναρωτηθήκατε ποτέ
γιατί μερικές πολιτικές διαφημίσεις είναι “χαζές”; Ή μήπως είπατε αμέσως: “Μα καλά, για ποιους μας περνούν; Σε
ποιους απευθύνονται; Σε ηλίθιους;” Πόση αποτυχία θα είχε μια τέτοια
διαφημιστική πολιτική καμπάνια;
Ο λόγος αυτών των μηνυμάτων είναι απλός. Ο αυθορμητισμός αυτός εμπεριέχει
εγγενώς την απογύμνωση της κριτικής μας σκέψης. Αυτό δε, σε συνδυασμό με τη
θέση ότι το κοινό πρέπει να είναι απασχολημένο, χωρίς χρόνο για να σκέφτεται
περαιτέρω, μας οδήγησε να ασχολούμαστε με τον κο Πάγκαλο για 10 ημέρες με το “ας
με βάλει ο Βενιζέλος φυλακή!!!”, την ώρα που τα spreads έκαναν ράλι και κάποιοι
θησαύριζαν…
Μέθοδος χειραγώγησης
Νο 6: ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ VS ΛΟΓΙΚΗ
Διάλογος:
- Γιαγιά: Τι αντιπαθής αυτός ο Καραμανλής; Δες τον περπάτημα… Άι στο δ…λο, βόδι!
Μπουχ…έσα! Ενώ ο Γιωργάκης κοίτα πως
αφήνει τον κόσμο να τον αγκαλιάζει… Αυτός είναι λεβέντης!
- Εγγονή: Ναι γιαγιά, αλλά δες και τον Βενιζέλο…
- Παππούς: Τι έχει ο Βενιζέλος; Τον έχεις ακούσει να μιλάει, τι ωραία που τα
λέει…;
- Εγγονός: Μα, ρε παππού, είναι πιο χοντρός από τον Καραμανλή…!!! Αυτός δε
σε νοιάζει;
- Γιαγιά: Όχι, τα λέει ωραία!!!
- Εγγονή: Καλά, δες και τον Σαμαρά…
- Γιαγιά: Άντε μωρέ το ξυλάγγουρο… Τον προδότη!!!
σ.σ. Δεξία η γιαγιά…
Η επίκληση στο συναίσθημα είναι μια κλασική τεχνική για να βραχυκυκλωθεί
η ορθολογιστική ανάλυση κι επομένως και η κριτική αντίληψη των ατόμων.
Επιπλέον, η χρησιμοποίηση του φάσματος των αισθημάτων επιτρέπει στο ασυνείδητο
την εμφύτευση ιδεών, επιθυμιών, φόβων
και παρορμήσεων.
Μέθοδος
χειραγώγησης Νο 7: ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΛΑΚΕΙΑΣ
Είναι πολύ δύσκολο στην εποχή μας, που η τεχνολογία είναι πρώτη
ανάγκη και η πρόσβαση σε αυτήν πολύ εύκολη, να κρυφτεί κάποια πληροφορία που
δεν συμφέρει να μαθευτεί. Είναι εξίσου εύκολο ωστόσο, να γεμίσει κανείς το
σύστημα διάχυσης πληροφοριών με άχρηστες και ανούσιες πληροφορίες και εν τέλει
να δημιουργήσει σύγχυση… Πόσες εφημερίδες κυκλοφορούν στη χώρα μας; Πόσα
περιοδικά; Πόσα sites έχουν
ειδησεογραφικό χαρακτήρα και πόσα τελικά είναι έγκυρα…? Πείτε μου επίσης, πόσα
από αυτά τα μέσα ασχολούνται με τα γνωστά πλέον, κουτσομπολίστικα νέα; Όλα! Δεν
υπάρχει μέσο, όσο σοβαρό κι αν είναι, που να μην διαθέτει στήλη gossip ή εκπομπή
που να καλλιεργεί την επαναλαμβανόμενη βλακεία…
Μέθοδος
χειραγώγησης Νο 8: ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ
Θυμάστε μια παλιά διαφήμιση με τον cool Αλέξη; Θυμάστε ότι ο cool Αλέξης είχε μετατρέψει σε “cool” οτιδήποτε
ένας καλλιεργημένος άνθρωπος θα χαρακτήριζε ανόητο και ανούσιο; Υποψιάζεστε τι
στάση ζωής καλλιέργησε ασυνείδητα σε μία ολόκληρη γενιά, μια απλή διαφήμιση
αυτού του τύπου όταν μετέτρεπε κάτι που στο παρελθόν ήταν αμελητέο και ανούσιο,
πλέον σε αποδεκτό;
Μέθοδος
χειραγώγησης Νο 9: ΕΞΕΓΕΡΣΗ VS ΕΝΟΧΗ
“Μαζί τα φάγαμε” είπε ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και αμέσως
όλοι μας σπεύσαμε να τον καρατομήσουμε… Ποιοι αντέδρασαν; Αλλά, και ποιοι
σοκαρίστηκαν; Σκεφτείτε λίγο τι γινόταν εκείνη την περίοδο με τους
Αγανακτισμένους. Κρίνετε δε, και τη συμπεριφορά τους μετά από την εν λόγω
τοποθέτηση. Η “επανάσταση” αποφεύχθηκε, η αποχή από τις δράσεις αυξήθηκε και
όλοι οι “συμπαραστατούντες” επί χρόνια το σύστημα ξαφνικά αυτoενοχοποιήθηκαν, θεώρησαν τον
εαυτόν τους -αν όχι αποκλειστικά υπεύθυνο για τη συμφορά τους- τουλάχιστον
συνυπεύθυνο και ανεπαρκή, και τελικά οι τόνοι έπεσαν…
Μέθοδος
χειραγώγησης Νο 10: ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ VS ΕΤΕΡΟΓΝΩΣΙΑ
Μετά τα ανωτέρω, αναρωτιέμαι αν υπάρχει κενό μεταξύ της γνώσης του
κοινού και της γνώσης των ελίτ… Πόσο βαθειά είναι άραγε η γνώση από την
Ψυχολογία και πόσο γνωρίζουμε τον μέσο άνθρωπο; Ποιος τελικά ελέγχει τα άτομα
και πόσο αυτά τον ίδιο τους τον εαυτό; Είναι ικανοί οι Έλληνες και όλοι οι λαοί
που πλήττονται βάναυσα από το αποτυχημένο πείραμα του συστήματος να το
πολεμήσουν, και είναι σίγουρο ότι αυτός ο πόλεμος τελικά θα ωφελήσει; Πού να πιστέψει κανείς; Στις ταινίες του Hollywood που είμαι βέβαιος ότι αποτελούν
τον Νο 1 καθοδηγητή του κόσμου ή στο σπήλαιο του Πλάτωνα και την ιδεατή του -απόμακρη και νοητή- Πολιτεία…;
Καλή αφύπνιση…
Κουίζ: Ποιος
γνωρίζει τον εμπνευστή και πολύ περισσότερο τον έχοντα το θράσος να εκφράσει, τη σκέψη: “Ο ελληνικός λαός είναι ατίθασος (δυσκολοκυβέρνητος) και γι’ αυτό πρέπει
να τον πλήξουμε βαθιά στις πολιτισμικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετιστεί. Εννοώ
δηλαδή, να πλήξουμε τη γλώσσα, τη θρησκεία, τα πνευματικά και ιστορικά του
αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε κάθε δυνατότητα του να αναπτυχθεί, να
διακριθεί, να επικρατήσει. Έτσι ώστε να πάψει να μας παρενοχλεί, στην περιοχή
των Βαλκανίων και της Ανατολής, των τόσο σημαντικών για τα συμφέροντά μας”.
Μάλλον δεν μας ανέφερε ολόκληρο το σχέδιο, που είχε και οικονομικούς στρατηγικούς
στόχους…
Υ.Γ. Ευχαριστώ
όλους εκείνους τους παράγοντες (τεχνολογία, χρήμα, βιοτικό επίπεδο, σύμπαν…)
που μου δίνουν την ευκαιρία να αποκτώ ερεθίσματα, να διαβάζω, να ελέγχω, να σκέφτομαι,
να αξιολογώ και προπάντων να εκφράζομαι ελεύθερα -με ή χωρίς κόστος-… Επίσης,
δεν θα ήμουν σε θέση να παρουσιάσω την, κατά τη γνώμη μου, ελληνική εφαρμογή
της χειραγώγησης, αν δεν υπήρχε ο μεγάλος σύγχρονος μας, Νόαμ Τσόμσκι, τον
οποίο τιμώ και κατατάσσω μεταξύ των αποδεκτών φιλοσόφων των εποχών.
Πηγές: Silent Weapons for Quiet Wars, Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους
πολέμους, συρραφή κειμένων,
Noam Chomsky: Δέκα τεχνικές
για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου