ΔΑΣΟΣ & ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Τρόποι ανάπτυξης και Αξιοποίησης μετά το Ν. 4280/2014

Ομιλία στην ημερίδα με θέμα: «Το δίκαιο της προστασίας του δάσους, με έμφαση στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής του Δήμου Μαραθώνα και των γειτονικών περιοχών», που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Μάκρη, το Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2014.

Ι.          Video

II.         Κυρίες και κύριοι,

Αποφάσισα να ξεκινήσω τη σημερινή μου ομιλία με το video που μόλις παρακολουθήσατε για έναν λόγο. Την ανάδειξη των ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ. Το δάσος και το αστικό περιβάλλον αποτελούν εννοιολογικούς όρους, που μεταξύ τους συγκρούονται, ενώ κάθε νομοθέτημα στοιχηματίζει υπέρ του επιτυχούς συνδυασμού τους.

Η σημασία των δασών ως οικοσυστήματα, είναι αδιαμφισβήτητη, αφού συμβάλλουν στην ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ του φυσικού μας περιβάλλοντος. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, μεταξύ του ατομικού και του κοινωνικού δικαιώματος όλων μας στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, κατά το άρθρο 24 του Συντάγματος.

Απόρροια αυτής της ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ είναι η γνωστή σε όλους, ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ που στοχεύει στην σύμπλευσή της με την ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ των δασών και ακροβατεί στο σχοινί της αρχής της αναλογικότητας και της στάθμισης κόστους και οφέλους. Με άλλα λόγια, μέσα από τις αντιθέσεις των εννοιών «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ του δάσους» από τη μία, και «ΑΝΑΠΤΥΞΗ» από την άλλη, ο στόχος είναι η αρμονική συνύπαρξη. Κι εκεί είναι που στοχεύει και ο πρόσφατος Νόμος 4280 που ψηφίστηκε το περασμένο καλοκαίρι (2014).

Ειδικότερα, στα πλαίσια της ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ -που δεν είναι τίποτε άλλο από την φιλική προς το περιβάλλον ΑΝΑΠΤΥΞΗ-, ο νέος νόμος συμβάλλει στη διαφύλαξη των φυσικών πόρων χάριν των επόμενων γενεών, μέσα από την ΣΤΑΘΜΙΣΗ δύο δικαιωμάτων: αφενός του δικαιώματος στο δασικό περιβάλλον κι αφετέρου του δικαιώματος για ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ανάπτυξη, ελευθερία κι απασχόληση.

Στόχος του νομοθέτη, είναι εκ πρώτης, η συστηματοποίηση και επικαιροποίηση του υφιστάμενου πλαισίου ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ στις δασικές εκτάσεις, σε συμμόρφωση με το Σύνταγμα, τη νομολογία, τις διεθνείς οδηγίες αλλά και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Συγκεκριμένα, ο Νόμος ταυτίζεται με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία στο άρθρο 2 (και δεν είναι τυχαία η τοποθέτηση στην αρχή της Συνθήκης) προσδιορίζει την ΙΣΟΡΡΟΠΗ αειφόρο ανάπτυξη ως έναν από τους βασικότερους στόχους της Ένωσης.

Προφανώς, όλοι διερωτάστε «Πώς»; Η απάντηση είναι με την αξιοποίηση των δασικών πόρων: δηλ., το ξυλώδες κεφάλαιο, τα δασικά προϊόντα, τις ήπιες και ΣΥΜΒΑΤΕΣ με το δάσος ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ και την τουριστική ελκυστικότητα, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.

Πιο αναλυτικά, ο νέος νόμος καθορίζει συγκεκριμένα μέτρα προστασίας για τη διατήρηση, ανάπτυξη και βελτίωση των δασών, βάσει της αρχής της αειφορίας σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο νομικό καθεστώς που διέπει την ιδιοκτησία (στην οποία θα αναφερθεί αμέσως μετά ο συνάδελφος Γιώργος Κατσαβός) και την εκμετάλλευση των δασών. Κι όλα αυτά φυσικά, προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης του ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ.

Για να μην σας κουράσω περαιτέρω, θα αναφέρω τις ειδικές διατάξεις του νόμου εντελώς επιγραμματικά. Ο νόμος ρυθμίζει λοιπόν:

-        Θέματα κήρυξης εκτάσεων ως αναδασωτέων λόγω καταστροφής μετά από πυρκαγιά.

-        Χρήσεις σε αναδασωτέες εκτάσεις χωρίς να απαιτείται η άρση της αναδάσωσης, επιτρεπτές δηλαδή επεμβάσεις σε αναδασωτέες περιοχές.

-        Την αποφυγή διανοίξεως οδών προσπέλασης, οι οποίες επιφέρουν ιδιαίτερη αλλοίωση του αναγλύφου και συνάμα προκαλούν κινδύνους για την δημόσια ασφάλεια.

-        Τακτοποίηση εκκρεμουσών περιπτώσεων έργων ή έργων που δεν αδειοδοτήθηκαν, όπως για παράδειγμα έργα ύδρευσης ΟΤΑ

-        Πρόνοια για εκμεταλλεύσεις που συνδέονται με τον οικολογικό χαρακτήρα των οικοσυστημάτων -ή καλλίτερα- που δεν είναι απόλυτα ασύνδετες με αυτά.

-        Δυνατότητα πράξεων χαρακτηρισμού ΚΑΙ σε αναδασωτέες περιοχές, με συγκεκριμένες αυστηρές προϋποθέσεις, όπως στην περίπτωση αγροτικών εκτάσεων.

-        Επιπλέον, προσδιορίζονται πλέον με σαφήνεια οι προϋποθέσεις επεμβάσεων σε κτηνοτροφικές αλλά και τουριστικές εγκαταστάσεις, κατασκηνώσεις, λατομικές εγκαταστάσεις, έργα υποδομής, αρχαιολογικές έρευνες, ορειβατικά καταφύγια.

-        Τέλος, σημαντικότατη μνεία γίνεται για τα σχέδια πόλης. Κι αυτό προσέξτε το γιατί παρουσιάζει ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ενδιαφέρον. Ρητά αναφέρεται ότι «δεν επιτρέπεται η ένταξη, δασικού χαρακτήρα εκτάσεων, σε σχέδιο πόλης ή επέκτασή του σε αυτές»….

Κυρίες και κύριοι,

Είναι σαφές ότι ο νέος νόμος επιδιώκει να γεφυρώσει τις προαναφερόμενες ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ και να προσδιορίσει ένα συστηματοποιημένο νομοθετικό πλαίσιο με σκοπό την προστασία των δασών, χωρίς όμως να θίγεται η αρχή της οικονομικής ανάπτυξης κι ελευθερίας.

Συμπέρασμα; Τι άλλο; από μία ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΑΘΜΙΣΗ των κάθε φορά εξεταζόμενων αγαθών.

Ποιο θα επικρατήσει;

Πού θα γύρει ο ζυγός της Θέμιδος;

Και το σημαντικότερο: ΠΟΙΟΣ θα κρίνει ποιο αγαθό θα επικρατήσει;

Έχοντας νωπή τη μνήμη από το video που παρακολουθήσαμε, αλήθεια, ΕΣΕΙΣ τι πιστεύετε;

Πώς προστατεύεται ένα δάσος; Σίγουρα όχι με τον απλό χαρακτηρισμό του ως τέτοιο. Τα σκουπίδια που είδατε, ο κίνδυνος πυρκαγιάς -στο χρώμα και τον ήχο της οποίας όλοι τρέμουμε,- τα αφύλαχτα δάση και η υπόνοια οικονομικής ΥΠΕΡεκμετάλλευσης που είδαμε, είναι απλά ενδεχόμενα.

Αν εμείς δεν λάβουμε συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία των δασών, αν δεν προσφέρουμε τις εθελοντικές μας υπηρεσίες για τη διαφύλαξη του πρασίνου από τις φωτιές, αν δεν κάνουμε μελέτες, ιδίως για την αξιοποίηση της χλωρίδας -η οποία μπορεί να φανεί χρήσιμη στην ΥΓΕΙΑ-, πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι το δάσος προστατεύεται;

Γυρνώντας για λίγο στις ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ, και όπως είδαμε, η σύγχρονη επιτυχία συνοψίζεται στην ταυτόχρονη επιδίωξη της ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ και της ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Προσοχή όμως. Ανάπτυξη δε σημαίνει μόνο οικοπεδοποίηση, δε σημαίνει ΜΟΝΟ διαχείριση κατασκευών, δε σημαίνει τσιμεντοποίηση. Εξάλλου, όπως εξηγήθηκε, τα χαρακτηριστικά της βιωσιμότητας και της αειφορίας έχουν προεξέχοντα ρόλο.

Ανάπτυξη σημαίνει ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ πόρων, πλεονεκτημάτων και επεμβάσεων.

Η λειτουργία της ΑΝΑΨΥΧΗΣ, η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ λειτουργία και ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ αποτελούν πηγές έμπνευσης κι επίδρασης της δασικής φύσης στις εκφράσεις του ανθρώπου, που διαμένει τόσο εντός όσο και εκτός φύσης. Με άλλα λόγια, αποτελούν μερικές μόνο εκφάνσεις της πολυεπίπεδης επιδιωκόμενης ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ.

Με ολοκληρωμένα προγράμματα ορεινής, ημιορεινής ή παραθαλάσσιας οικονομίας, επιτρέπεται η μεγιστοποίηση των αναπτυξιακών λειτουργιών των δασών σε όφελος των τοπικών πληθυσμών. Με την υλοποίηση έργων που στοχεύουν στην αναβάθμιση της οικονομίας και της ποιότητας ζωής προστατεύεται εν τέλει το φυσικό περιβάλλον ως ένα ΔΙΑΡΚΕΣ κεφάλαιο.

Φανταστείτε αυτά να ενδυθούν το χιτώνα της παγκόσμιας ιστορίας του Μαραθώνα. Αν στην περιοχή μας προσελκύσουμε ανθρώπους που επιδίδονται στον ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟ, με πλήρη συνείδηση των θεμάτων περιβάλλοντος, και τους προσφέρουμε την κουλτούρα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, θα τους κάνουμε αιώνιους υποστηριχτές της τοπικής μας ευημερίας.

Συνδέοντας, τη γεωργία του Κάμπου του Μαραθώνα με τον ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟ, το όφελος που θα προκύψει, θα συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του Δήμου μας, ενώ αν όλα τα παραπάνω συνδυαστούν με την κατασκευή έργων υπαίθριας αναψυχής μικρής κλίμακας θα μιμηθούμε προορισμούς που έχουν επικρατήσει ως παγκόσμια πρότυπα. Τα μοναστήρια μας -πολλά εκ των οποίων βρίσκονται αρμονικά ενταγμένα σε δασικές εκτάσεις- μπορούν επίσης να αποτελέσουν πόλο έλξης ειδικής κατηγορίας επισκεπτών.

Κυρίες και κύριοι,

Λύσεις, ιδέες και πλαίσιο υπάρχουν. Υπάρχουν όμως και διλήμματα. Είπαμε! Γεννιόμαστε, διαβιώνουμε και αναπτυσσόμαστε ανάμεσα σε ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ.

Αν είχατε να διαλέξετε μεταξύ από τη μια, της ΑΠΟΛΑΥΣΗΣ που σας προσφέρει μια βουτιά στην καθαρή θάλασσα του Σχοινιά, πλάι στο παρθένο πράσινο του Πάρκου, και από την άλλη, της ΨΥΧΙΚΗΣ ΧΑΡΑΣ που θα απολαμβάνατε αν γνωρίζατε, ότι από τη μαζική συλλογή του καρπού του κουκουναριού από το Πευκοδάσος θεραπεύτηκαν εκατοντάδες παιδάκια που έπασχαν από σπάνιες ασθένειες αλήθεια τι θα επιλέγατε;;;

Το video έδειξε ακριβώς αυτό. Ότι δηλαδή, το ΝΟΜΙΚΟ δε συνάδει με το ΑΠΟΛΥΤΟ.

Σας ευχαριστώ!