Πώς ένας Δήμος μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της αγοράς του

Αναδημοσίευση από το φύλλο Φεβρουαρίου 2014 της εφημερίδας Marathonpress

“Οι δομικές αλλαγές για τη ριζική ανασύνταξη του κράτους είναι η κατάλληλη απάντηση στην πολύπλευρη κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα. Η σημερινή προβληματική δομή και η ραγδαία επιδείνωση της λειτουργίας του κράτους τα τελευταία χρόνια, είναι κύριος λόγος γιγάντωσης του δημοσιονομικού προβλήματος και εμπόδιο στην ανάπτυξη.”

Η ανωτέρω φράση

αποτελεί μέρος της αιτιολογικής έκθεσης που συνόδευε πριν από πέντε χρόνια το σχέδιο νόμου σχετικά με το πρόγραμμα «Καλλικράτης», τη γνωστή σε όλους μας μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση που επέφερε τελικώς την ενοποίηση Δήμων και Κοινοτήτων.

Πόσο αλήθεια βοήθησε η νέα δομή τη λειτουργία του κράτους, πόσο περιορίστηκε το δημοσιονομικό πρόβλημα, πόσες κρατικές δαπάνες εξοικονομήθηκαν σε αυτό το διάστημα, πόσο απελευθερώθηκε η ανάπτυξη από αυτήν και τελικά πόσο ενισχύθηκαν οι τοπικές κοινωνίες και αγορές;

Ασφαλώς, οι δομικές αλλαγές στην οργάνωση και τη λειτουργία ενός κράτους δεν μπορούν να κρίνονται από τα πρώτα χρόνια υλοποίησής τους. Είναι λοιπόν, παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε προσπάθεια να διαπιστώσει κανείς αν η μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη» επέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα ή αν τελικώς πέτυχε. Εξάλλου, αυτή συνέπεσε  χρονικά με τη βαθύτερη οικονομική κρίση στη νεότερη ιστορία μας.

Αντί όμως, να διερευνάται η συνολική επιτυχία του προγράμματος, ίσως ήταν χρησιμότερο να επικεντρωθούμε στις δυνατότητες που αυτή δίνει σε κάθε μεγάλο πλέον δήμο. Ειδικότερα, αναρωτιέται κανείς πώς μπορεί ο Δήμος Μαραθώνος να υποστηρίξει την εσωτερική τοπική αγορά, πολεμώντας τον ανταγωνισμό των οργανωμένων αναπτύξεων τύπου McArthurGlen κ.λπ., μέσα από το πρίσμα της εμπορικών ακινήτων αλλά και συνολικά της κτηματαγοράς.

Προκειμένου να αποφύγουμε μακροσκελείς αναλύσεις και διαπιστώσεις για τη φυσιογνωμία του Δήμου Μαραθώνα, που έχουμε επανειλημμένως κάνει στο παρελθόν, θα αρκεστούμε να επισημάνουμε συνοπτικά ότι αυτός διακρίνεται για την ακτογραμμή του, την πολύτιμη αρχαιολογική και πολιτισμική του κληρονομιά, το φυσικό κάλος και τη μικρή απόστασή του τόσο από το κέντρο της πρωτεύουσας, όσο και από τα αναπτυγμένα βόρεια προάστια.

Αν λοιπόν, μπορεί κανείς να διακρίνει με σαφήνεια αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, είναι εύκολο να διαπιστώσει ότι η ενίσχυση της τοπικής αγοράς μπορεί να επιτευχθεί βασιζόμενη σε τρεις πυλώνες ανάπτυξης: α) έργα υποδομής, β) δράσεις αναβάθμισης κεντρικών αγορών, και γ) εξωστρέφεια.

Στα έργα υποδομής περιλαμβάνονται τα σχέδια πόλεως και η συνακόλουθη αυτών, άνετη ρυμοτομία, η δημιουργία κοινόχρηστων χώρων (πράσινο, πλατείες, παιδικές χαρές, χώροι στάθμευσης επισκεπτών, γήπεδα κ.ο.κ.) αλλά και χώροι αναψυχής, που αποτελούν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος κάθε επισκέπτη σε μια πόλη.

Για παράδειγμα, αν επισκεφθεί κανείς το Παλαιό Φάληρο, ένα ηλιόλουστο Σαββατιάτικο πρωινό, θα διαπιστώσει ότι, εκτός από τον κόσμο που τριγυρνά δίπλα στη θάλασσα και τα πολυτελή σκάφη, την ίδια ώρα γεμίζουν και οι δύο μεγάλοι εμπορικοί δρόμοι του δήμου. Αυτοί, παρά τη μεγάλη παραλιακή λεωφόρο (Ποσειδώνος) που χωρίζει τη μαρίνα του Φλοίσβου από την υπόλοιπη πόλη, γεμίζουν από κόσμο εξαιτίας της ανάπλασής τους και του μικτού συστήματος ανάπτυξής τους, με εμπορικά καταστήματα ανακατεμένα με café κι εστιατόρια, αρμονικά συνδυασμένα και τοποθετημένα το ένα μέσα στο άλλο. Κάπως έτσι δεν είναι άλλωστε και η αρχιτεκτονική φιλοσοφία του κοντινού μας εκπτωτικού χωριού; Γιατί όμως, η ακόμη μεγαλύτερη μαρίνα του Αλίμου με τα πανάκριβα ιστιοφόρα δεν φέρνει τη σχετική ανάπτυξη στον όμορο του Φαλήρου, Δήμο; Προφανώς, γιατί λείπει η σχετική ένωσή της με τον υπόλοιπο ψυχαγωγικό ιστό της πόλης.

Για φανταστείτε τώρα, πόσος κόσμος θα ανέβαινε από τη θάλασσα της παραλίας της Νέας Μάκρης -που είναι ο βασικός πόλος έλξης-  και προς στις οδούς Πλαστήρα και Βενιζέλου, αν η ανάπτυξη των εμπορικών καταστημάτων ξεκινούσε από εκεί και προς τα επάνω συνεχόμενα, και όχι από την ιστορική κεντρική πλατεία. Ή ακόμα, σκεφτείτε την ανάπτυξη της παραλίας Μαραθώνα αν ο παραλιακός πεζόδρομος δεν διακοπτόταν και αν στο ενδιάμεσο υπήρχαν χώροι εκδηλώσεων ή ακόμη και μικρά café ή snack bars τα οποία θα εκμεταλλεύονταν οι δημότες μας, με την απαραίτητη φροντίδα του περιβάλλοντος και την αρμονική ένταξή τους σε αυτό. Φανταστήκατε ποτέ πόσοι θα ήταν οι επισκέπτες του Τύμβου, αν με κάποιο τρόπο συνδεόταν η θάλασσα με το ιστορικό μνημείο, όπως η ενοποίηση της αρχαίας αγοράς στην Αθήνα, με τον πεζόδρομο και τα εκατέρωθεν αυτού καταστήματα εστίασης και ψυχαγωγίας;

Στον δεύτερο πυλώνα, των δράσεων αναβάθμισης του κέντρου των πόλεων θα μπορούσε να συμπεριλάβει κανείς διάφορες διοργανώσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα, π.χ. κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο, με γνωστούς καλεσμένους, κατοίκους του Δήμου μας,  διαδραστικές εκδηλώσεις για παιδιά και γονείς στις οποίες θα συνδυάζεται η ψυχαγωγία ολόκληρης της οικογένειας με τα ψώνια της και τη διασκέδαση του “καφέ της ελληνικής κουλτούρας”. Μια οργανωμένη και εθελοντικά υποστηριζόμενη, ακόμη και από τους ίδιους του καταστηματάρχες, τέτοια προσπάθεια με την απαραίτητη περιοδικότητα θα λειτουργούσε ως μαγνήτης ολοένα και περισσότερων επισκεπτών και δυνητικών καταναλωτών. Πόσο απλό είναι να ζητηθεί η εθελοντική ή ακόμη και χορηγική υποστήριξη των συμπολιτών μας για να τοποθετηθούν μηχανήματα μουσικής έξω από το Μουσείο του Μαραθωνίου Δρόμου και σε μια ημερίδα πολιτισμού να υποστηριχθεί η τοπική αγορά;

Τον τρίτο πυλώνα ανάπτυξης στοιχειοθετεί η εξωστρέφεια. Η ελληνική οικονομία με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της μπορεί να βασιστεί κυρίως στον τουρισμό, την εξαγώγιμη αγροτική παραγωγή και την πολιτιστική παράδοση, με αποδέκτη την παγκόσμια αγορά. Ο ευλογημένος Μαραθώνας διαθέτει και τα τρία αυτά πλεονεκτήματα που με κατάλληλη διαχείριση μπορούν να μας βγάλουν από το σημερινό τέλμα. Το «βαρύ όνομα» που αναγνωρίζεται διεθνώς, οι φυσικοί αρχαιολογικοί μας χώροι, η ατελείωτη παραλία, το οικολογικό θαύμα του πευκοδάσους του Σχοινιά, η ψιλή, χρυσή αμμουδιά του, το πασίγνωστο μοναστήρι του Οσιομάρτυρος Αγίου Εφραίμ αποτελούν ξεχωριστές μονάδες του ιδίου τόπου, στον οποίο έχουμε την τύχη να κατοικούμε, και κάποιοι από εμάς να καταγόμαστε.

Ποιο αλήθεια, θα ήταν το οικονομικό όφελος μιας φαντασμαγορικής διεθνούς αναπαράστασης της αρχαίας Μάχης του Μαραθώνα στο αυτό πεδίο για όλα τα εμπορικά καταστήματα; Τι θα κερδίζαμε αν μετατρέπαμε τον αρχαιολογικό χώρο της Μπρεξίζας σε έναν μικτό χώρο ψυχαγωγίας, ιστορίας και άθλησης στο παρακείμενο αθλητικό χώρο που έχει ήδη διαμορφωθεί, στα πλαίσια ενός ψυχαγωγικού θεματικού πάρκου; Ποιοι θα επισκέπτονταν τη Νέα Μάκρη, το Σούλι, τον Μαραθώνα αν  υπήρχε για όλα αυτά ένα ενιαίο πλάνο αξιοποίησης και ανάπτυξης (master plan);

Η απάντηση σε όλα τα ανωτέρω επιμέρους θέματα είναι προφανής. Όλα τα εμπορικά καταστήματα θα αξιοποιούνταν, τα ακίνητα θα αναβαθμίζονταν αισθητικά και ακόμα και αν δεν λειτουργούσαν καθημερινά, θα δημιουργούσαν υψηλές προσδοκίες και τακτικές επισκέψεις από τους καταναλωτές. Οι γειτονιές θα ομόρφαιναν και όλο και περισσότερος κόσμος θα επισκεπτόταν τον τόπο μας, γεμίζοντας τους δρόμους με ζωντάνια. Έλληνες και ξένοι. Νέοι, που θα αποτελέσουν τον πλέον παραγωγικό καταναλωτή του αύριο, αλλά και ηλικιακά μεγαλύτεροι, που από σήμερα επιθυμούν να  εξαργυρώσουν τη χαλάρωση τους σε …“one stop shop”.

Ας δούμε τα πλεονεκτήματα του τόπου μας, ας κάνουμε την κρίση ευκαιρία και ας ελπίσουμε στις δυνάμεις μας και όχι στα μοιρολατρικά αποτελέσματα. Ο Δήμος μπορεί να βοηθήσει, αλλά ο “δήμος” είμαστε εμείς. Και τα ακίνητά μας ακόμα, πάλι “εμείς” είμαστε… Για όποιον θεωρεί δε, ότι για όλα αυτά χρειάζονται πολλά λεφτά, τα οποία λείπουν σήμερα, του θυμίζουμε ότι τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή δεν είναι πράγματα, δεν αποτιμώνται σε χρήμα και δεν εξαγοράζονται. Κανείς δεν εξαργυρώνει την αξία του ήλιου όταν ανατέλλει από τον κόλπο του Μαραθώνα, ούτε μπορεί να πληρώσει τη μυρωδιά του βρεγμένου δέντρου και της άμμου του πευκοδάσους από τη φθινοπωρινή βροχή…